İstihbarat Analiz Hatası Olarak Bilişsel Kapanma İhtiyacı: Yom Kippur Savaşı Örneği

30.01.2024 | Hasan Mesut ÖNDER

İstihbarat başarısızlığının, bilgi toplamadan kaynaklı nedenleri olduğu gibi toplanan bilgilerin analiz edilmesi sürecinden kaynaklanan nedenleri de bulunmaktadır. Toplama sürecinden kaynaklı hatalar, yeterli haberin toplanamaması ve toplanan haberlerin ise yeterli kalitede olamaması şeklinde değerlendirilebilir. Toplama kalitesinin düşüklüğü, analiz sürecini çoğu zaman olumsuz yönde etkilemektedir. Ancak yeterli miktarda ve kalitede bilgi olduğu durumlarda da analiz hataları ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma, yeterli düzeyde ve kalitede bilgiler bulunmasına rağmen, işleme sürecinde analistlerin neden başarısız olduklarının sorusunun cevabını aramaktadır. Bu bağlamda, bu sorunun cevabının bulunabilmesi için bilişsel kapanma ihtiyacı kavramının analitik çerçeve olarak kullanılması gerektiği düşünülmektedir. Analistlerin otoriter kişilik yapısının, farklı görüşlere hoşgörüsüzlüğünün ve içinde bulunduğu grup dinamiğinin yüksek bilişsel kapanma ihtiyacına neden olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmada , yargı modellerinin ve kısıtlı politika seçeneklerinin bilişsel kapanma ihtiyacına nasıl etki ettiği tartışılmaktadır. Bu çerçevede, 1973 Yom Kippur savaşında İsrail Askeri İstihbarat kuruluşu AMAN’ın, bilişsel kapanma ihtiyacını tetikleyen, yargı modelleri ve kısıtlı politika seçenekleri incelenmektedir.